| تحلیل تأثیر رفتار استراتژیک مودیان و دولت بر بودجه عمومی در چارچوب نظریه بازی‌ها |
| کد مقاله : 1144-TAXRESEARCH |
| نویسندگان |
|
مرتضی ذاکریان1، یعقوب فاطمی زردان *2 1Director General of South Khorasan Department of Economic Affairs and Finance, Birjand, Iran. email: Morteza.Zakerean@gmail.com 2استاد مدعو دانشگاه بیرجند و آزاد واحد بیرجند. کارشناس اقتصادی اداره امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران، |
| چکیده مقاله |
| با توجه به نقش حیاتی بودجه عمومی در ثبات اقتصادی، رفاه اجتماعی و تأمین مالی فعالیت‌های دولت، بررسی عوامل مؤثر بر آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از این عوامل، تعاملات رفتاری میان دولت و مؤدیان مالیاتی است که می‌تواند در چارچوب نظریه بازی‌ها، به‌ویژه الگوی بازی جوجه، تحلیل شود. در همین راستا، این پژوهش با هدف بررسی اثر رفتار استراتژیک مودیان و دولت بر بودجه عمومی کشور، با استفاده از مدل خودرگرسیون با وقفه‌های توزیعی (ARDL) در بازه زمانی ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۲ و با بهره‌گیری از داده‌های بانک مرکزی در نرم‌افزار ایویوز انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که در کوتاه‌مدت، تحریم‌ها اثر منفی و معناداری بر بودجه دولت داشته و درآمدهای نفتی و نقدینگی اثر مثبت دارند. در بلندمدت نیز درآمدهای نفتی و نقدینگی اثر مثبت و معنادار، و تحریم‌ها و متغیر رفتار استراتژیک مودیان و دولت اثر منفی بر بودجه دارند. اثر منفی و پایدار رفتار استراتژیک میان دولت و مؤدیان بیانگر آن است که تداوم چنین الگوی رفتاری می‌تواند پایه‌های درآمدی دولت را تضعیف کرده، موجب کاهش اثربخشی نظام مالیاتی شود و وابستگی به منابع ناپایدار مانند نفت را افزایش دهد. بنابراین، لزوم بازنگری در سیاست‌های مالیاتی، پرهیز از سیاست‌های کوتاه‌مدت مانند بخشودگی‌های مکرر، و طراحی مشوق‌هایی که رفتار تمکین داوطلبانه مؤدیان را تقویت کند، از مهم‌ترین پیامدهای سیاستی این پژوهش به شمار می‌رود. |
| کلیدواژه ها |
| رفتار راهبردی مالیات دهندگان و دولت، مالیات، بودجه دولت |
| وضعیت: پذیرفته شده |