| حکمرانی مالیاتی به مثابه توافق مشروط میان جامعه و حاکمیت: بررسی سازوکارهای اجتماعی‌سازی نظام مالیاتی در ایران |
| کد مقاله : 1221-TAXRESEARCH |
| نویسندگان |
|
سامان یوسفوند * عضو هیات علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| مالیات به‌مثابه گلوگاه تنظیم‌گر اجتماعی دولت یکی از مهم‌ترین ابزارهای حل مسئله در اختیار نظام تصمیم‌گیر است؛ مرور تجارب چند دهه حکمرانی مالیاتی در ایران حاکی از غلبه قرائت اقتصادی است و عموماً بینش اجتماعی، کمتر مبنای عمل خط‌مشی‌های مالیاتی کشور بوده است. نتیجه چنین نگرشی باعث شده است که میزان اعتماد جامعه به نظام مالیاتی حداقلی باشد و بیش از نیمی از جامعه کمترین سطح اعتماد عمومی به آن را اعلام کرده‌اند. از این‌رو؛ مسئله اعتماد به مثابه دام اجتماعی در نظام حکمرانی مالیاتی نوعی فرامشکل است که برای رهایی از این وضعیت، نیازمند نوعی توافق مشروط است. به این معنا که مالیات به عنوان پروژه مشترک دولت و جامعه تلقی شود. بنابراین با عنایت به انباشت و هم‌آیندی مسائل و و تداوم روند کاهشی کیفیت حکمرانی در حل مسائل، ضروری است نظام حکمرانی با حساسیت اجتماعی به روش‌های حل مسئله بیاندیشد، چراکه صرفاً با رویکردها و روش‌های حل مسئله متعارف (آمرانه و دستوری سیاسی- اقتصادی) نمی‌توان بر این مسائل فائق آمد. اگر در سنت‌های حکومت‌مندی (سلسله‌مراتبی) "پول" مبنای پرداخت مالیات بود و مناسبات حول آن می‌چرخید اکنون در چارچوب نظریه حکمرانی اجتماعی "اعتماد" مبنای مناسبات اقتصادی دولت و جامعه است. در این رابطه آیین‌نامه اجرایی نشان‌دار کردن مالیات‌ها (1403) یک مصداق به نظر موفق در کاربرد رویکرد اجتماعی در مناسبات اقتصادی است. در این راستا اصلاح سازوکارهای مدیریتی آمرانه در سازمان و ترویج و بکارگیری رویکردهای بازاریابی اجتماعی در اصلاح نگرش جامعه نسبت به نظام مالیاتی از جمله راهکارهای پیشنهادی این مطالعه است. |
| کلیدواژه ها |
| حکمرانی مالیاتی، تنظیم‌گری اجتماعی، توافق مشروط، اجتماعی‌سازی، اعتماد، بازاریابی اجتماعی |
| وضعیت: پذیرفته شده |