نقش فناوری‌های مبتنی بر داده‌های کلان در بهبود و شفافیت کارایی نظام مالیاتی

کد مقاله : 1228-TAXRESEARCH

نویسندگان

امید علی عادلی *1، معصومه والی2 1دانشیار دانشگاه قم 2مدرس دانشگاه قم

چکیده مقاله

ظهور فناوری‌های مبتنی بر داده‌های بزرگ، فرصت‌های قابل توجهی را برای افزایش کارایی و شفافیت نظام‌های مالیاتی و مبارزه با فرار مالیاتی در سطح جهان فراهم کرده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تاثیر استفاده از فناوری داده‌های بزرگ در تشخیص تخلفات مالیاتی در نظام مالیاتی ایران بود. این پژوهش با استفاده از یک طرح پژوهش شبیه‌سازی مبتنی بر رویکرد تصادفی‌سازی، به مقایسه دو استراتژی انتخاب حسابرس - سنتی و مبتنی بر تحلیل پیشرفته داده‌ها - پرداخت. جامعه آماری پژوهش شامل یک جمعیت مصنوعی ۱۰۰۰ نفری از مودیان مالیاتی بود و نرخ فرار مالیاتی و نرخ حسابرسی در آن‌ها به صورت تصادفی تعیین شد. ابزار پژوهش یک چارچوب شبیه‌سازی بود که عملکرد سیستم‌های حسابرسی را با در نظر گرفتن عواملی مانند کیفیت اتصال داده‌ها و تعاملات داده‌های بزرگ ارزیابی می‌کرد. نتایج پژوهش نشان داد که به طور کلی، سیستم مبتنی بر داده‌های بزرگ در مقایسه با سیستم سنتی، نرخ تشخیص فرار مالیاتی بالاتری داشت، اما از پراکندگی بیشتری در عملکرد نیز برخوردار بود. همچنین مشخص شد که عواملی نظیر کیفیت اتصال داده‌ها و تقسیم‌بندی شهری-روستایی تاثیر معناداری بر نرخ تشخیص تخلفات مالیاتی دارند. در نهایت، نتایج مطالعه حاکی از آن است که به‌کارگیری فناوری داده‌های بزرگ می‌تواند به طور قابل توجهی عملکرد سیستم ممیزی مالیاتی را در ایران بهبود بخشد، به ویژه در مناطقی با زیرساخت‌های مناسب و دسترسی به داده‌های با کیفیت. با این حال، پیاده‌سازی موفق این سیستم مستلزم توجه به چالش‌هایی نظیر کیفیت داده‌ها و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات است.

کلیدواژه ها

داده‌های بزرگ، نظام مالیاتی، تشخیص تقلب، کارایی، شفافیت، شبیه‌سازی، ایران

وضعیت: پذیرفته شده